“Транспэрэнси интернэшнл”  олон улсын авилгын эсрэг эвсэл болон Их Британид төвтэй “19 дүгээр зүйл” хэвлэлийн эрх чөлөө хүний эрхий төлөө тэмцэгч байгууллагын зүгээс Монгол Улсын Засгийн газрыг чөлөөт хэвлэл, мэдээллийн эсрэг аюултай эрх зүйн орчинг яаралтай засварлахыг уриалж байна.

Энэ оны нэгдүгээр сард Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт хүчин төгөлдөр болсон. Тус нэмэлт өөрчлөлтийн 13, 14-р зүйлийн хүрээнд худал мэдээлэл тараах нь 300-900 евротой тэнцүү торгууль, 240- 720 цаг нийтэд тусгай ажил хийлгэх эсхүл зорчих эрхийг 3 сар хүртэлх хугацаанд хязгаарлах шийтгэлтэй болсон.

Монголын авилгын болон чөлөөт хэвлэл мэдээллийн тэмцэгчид хууль “худал мэдээлэл” гэсэн босгын тайлбар байхгүй байгаад санаа зовж байна.

Бодит байдал дээр худал мэдээлэл тараасан хэргээр хүмүүсийг шийтгэхдээ холбогдох цагдаа, прокурор болон шүүгч нар хэвлэл мэдээллээр тараасан мэдээллийн үнэн зөв эсэхийг хянахгүй эсхүл худал гэдгийг нотлохгүйгээр шийтгэдэг байна.

Дээрх байгууллагууд 13, 14 дүгээр зүйлүүдийг яаралтай цуцлахыг шаардаж байна.

Өмнө нь Монгол Улсад бусдын нэр төрд халдсан хэргүүд нь Зөрчлийн хуулийн 6.21 дүгээр зүйлээр зохицуулагддаг байсан. 

Энэхүү хууль анх 2017 онд хүчин төгөлдөр болоод зөвхөн эхний 3 сард 100 гаран сэтгүүлч шийтгэгдсэн бөгөөд ихэнх хэргийг улс төрчдийн гомдлоор эхлүүлсэн байна.

“Харамсалтай нь Монголын олонд танил хүмүүс шүүмжлэл, хариуцлагыг тоомсорлохыг өөрийн ажлын нэгээхэн хэсэг гэж үздэггүй байна. Өмнөх хуулийг улс төрчид болон бизнес бүлгүүд шүүмжлэлийн дууг хаах гэж ашигладаг байсан бол харин одоо илүү хатуугаар өмнөх трендээ дагаж чөлөөт дуу хоолой болон чөлөөт хэвлэлд халдах төлөвтэй байна” гэж Транспэрэнси интернэшнлийн Ази, Номхон далайн бүсийн зөвлөх Илхам Мохамад хэлсэн байна.

Түүнчлэн 2017 оны төрийн болон албаны нууцын тухай хууль бүх төрлийн мэдээллийг төрийн эсхүл албаны нууц болгож ангилах бололцоог бий болгож зарим сэтгүүлчдийг авилгын хэрэг задруулсны төлөө яллахад хүргэсэн юм.

Монгол Улс Мэдээллийн ил тод байдал ба мэдээлэл авах эрхийн тухай хууль батлаад 10 жил болох гэж байгаа ч одоог хүртэл бүрэн хэрэгжээгүй байна.

2020 оны тавдугаар сард батлахаар төлөвлөсөн төрийн бус байгууллагуудыг зохицуулах хуулийн хүрээнд нь ашгийн бус байгууллагуудад татвар ногдуулж, улсаас батлуулах шаардлага тавихаар төлөвлөжээ.

“Транспэрэнси интернэшнл” болон “19 дүгээр зүйл” Монгол Улсын удирдлагуудыг мэдээлэл авах эрх, эвлэн нэгдэх эрх болон чөлөөт хэвлэл мэдээлэл нь ардчиллын багана бөгөөд авилгатай тэмцэхэд нэн чухал болохыг хүлээн зөвшөөрөхийг уриалж байна. 

Мөн Монгол Улсын Засгийн газар Үндсэн хуулиар баталгаажсан эрхийн хүрээнд иргэдээ чөлөөтэй илэрхийлэх бололцоогоор нь хангах шаардлагатайг анхааруулж байна.

Доорх холбоосоор уншина уу.

www.transparency.org

www.article19.org

Берлин хот 2020 оны 4 сарын 29